Cumhuriyet döneminde (1920) yapılan ilk teşkilatlanmada, daha önce sancaklara bağlı olan mutasarrıflıklar vilayete dönüştürülmüştür. Aksaray Mutasarrıflığı da bu müstakil vilayet yapılmıştır. O gün Aksaray Mutasarrıfı olan Abdullah Sabri Karter ilk Aksaray Valisi olmuştur. 1923 yılına kadar bu görevde kalan Karter 15 .11.1923’de görevi Ziya Günar’ a devretmiştir. Günar, 01.06.1932’de görevi Arif Hikmet Onatla bırakmıştır. Arif Hikmet Onat bu görevde iken T.B.M.M. tarafından çıkartılan 20.05.1933 gün ve 2197 sayılı “Bazı Vilayetlerin ilgası ve Bazılarının Birleştirilmesi Hakkında Kanun“la Aksaray kaza yapılmıştır.

Bu Kanunun 3. maddesine istinaden Aksaray, daha önce kendisine bağlı olan Arapsun (Gülşehir) kazası ile birlikte Niğde’ye bağlanmış, Şerefli Koçhisar ise Ankara’ya bağlanmıştır.

Aksaray, Cumhuriyetin ilk yıllarında sanayi hamlesine başlamış, ülkenin kalkınmasına o günkü şartlar içerisinde katkıda bulunmuştur. Bunun ilk örneklerinden biri, o günkü Aksaray mebusu Vehbi Çorakçılnın teşebbüs ve büyük gayretleri ile kurulan Azm-i Milli Un Fabrikasıdır. Yine 1926’da henüz ülkenin üç-beş şehri elektrik enerjisi ile aydınlatılırken, kurulan Hidroelektrik Santrali ile şehrin aydınlatılması sağlanmıştır.

Milli Mücadele sırasında Kuvay-i Milliye Kuvvetleri’ni destekleyen Aksaray, 344 evladını vatan uğruna şehit vermiştir. Son yıllarda terör örgütlerince yapılan haince saldırılarda da 70’e yakın şehit vermiştir.

1933’de kaza olan Aksaray, bu yıldan sonra hak ettiği hiçbir hizmetten faydalanamamıştır. Etrafındaki köy hükmündeki kazalar gelişip, güzelleşirken, Aksaray sürekli yerinde saymıştır. Türkiye’nin karayolları ağının en can alıcı noktasında olmasına, tarih boyunca kulanılan kral yolu ve ipekyolunun üzerinde bulunmasına rağmen, ne büyük bir sanayi tesisi kurulmuş, ne de büyük yatırımlara sahne olmuştur.

1970’li yılların sonunda temeli atılan motor fabrikası Mercedes firmasına devredilmiş ve Otomarsan adıyla 1980’li yılların ortasında faaliyete geçmiştir. Yine 1970’li yıllarada temeli atılan, binaları inşa edilen Et – Balık Kombinası öylece yok olmaya terkedilmiştir. Süt Endüstrisi Kurumu tarafından küçük ölçekli bir Süt ve Mamülleri Fabrikası kurulmuştur.

Vilayet olduktan sonra süratle gelişen Aksaray, nüfus ve sanayi açısından gelişimini sürdürmüştür. Özellikle 2004 yılında kalkınmada öncelikli İller kapsamına alınmış, şeker fabrikasına, içerisinde yüzlerce fabrika bulunan organize sanayi bölgesine kavuşmuştur. Yine yıllardır daracık bir binada hizmet veren devlet hastanesi yerine, 200 yataklı bir Devlet Hastanesi, Göğüs Hastanesi, Kadın-Doğum ve Çocuk Hastanesi, Kalp-Damar Hastalıkları Hastanesi, Diş Hastanesi yanında Sosyal Sigortalar Kurumu Hastanesi yapılmıştır.

Şehir içi yolları, bulvarlı ve dörder şeritli hale getirilen Aksaray; içme suyu, kanalizasyon hizmetleri ve yapılan yeni kamu ve özel binalarıyla da Onbin yıl öncesinde başlayan yerleşik yaşamın kesintisiz devamını sergilercesine modern bir şehir hüviyetine kavuşmak üzeredir.

Vilayet Oluşunun Tarihçesi

1933 yılında çıkartılan bir kanunla kaza olarak Niğde’ye bağlanan Aksaray, bunu bir türlü kabullenememiştir. Çünkü nüfus bakımından, toprak bakımından, gelişmişlik bakımından bağlandığı Niğde Vilayetinden daha ön sıralardadır. Üstelik coğrafi konumu daha elverişlidir.

Niğde milletvekili olarak seçilip T.B.M.M’de görevalan her Aksaraylı, verdikleri kanun teklifleri ile vilayet olma arzularını bütün yurt sathına duyurmuşlardır. Bu konuda ilk büyük çalışma Niğde Milletvekili olan Aksaray’lı Oğuz Demir Tüzün tarafından yapılmıştır. Oğuz Demir Tüzün, 01.04.1964 yılında verdiği bir kanun teklifi ile Aksaray’ın tekrar vilayet olmasını dile getirmiştir. Meclis İçişleri ve Bütçe Plan Komisyonunda görüşülerek kabul edilmiştir. Ancak, Adana Milletvekili Kemal Sarıibrahimoğlunun muhalefet şerhiyle birlikte Millet Meclisine sunulan teklif, meclis dosyalarında öylece kalırken, 1971 yılında yapılan ikinci teşebbüs de sonuçsuz kalmıştır.

1987 genel seçımleri sonucu meclise Niğde Milletvekili olarak giren Aksaray milletvekilleri Raşit Daldal ve Mahmut Öztürk’de aynı konuda çalışmalar yapmışlardır. Verdikleri kanun teklifleri ile Aksaray’ın il yapılmasını istemişlerdir. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Altınsoy’un da destekleriyle Millet Meclisinde görüşülen ve kabul edilen tasarı 15.06.1989 gün ve 3578 sayı ile kanunlaşmış ve Aksaray 56 yıl sonra tekrar özlemine kavuşmuştur.

Aksaray’ın vilayet olmasından sonra ilk Vali Rıdvan Yenişen’dir. 14.08.1989 tarihinde göreve başlayan Rıdvan Yenişen görevi 21.02.1992 tarihinde Ferit Ünal’a devretmiştir. Ferit Ünal’ın 01.03.1993 tarihinde emekliye ayrılması üzerine yerine Aslan Yıldırım 20.05.1993’te göreve başlamıştır. Bir yıl görev yapan Aslan Yıldırım’ın yerine 08.07.1994 tarihinde Cahit Kıraç göreve getirilmiştir. Cahit Kıraç üç yıl görev yaptıktan sonra görevi 04.11.1997 tarihinde Emir Durmaz’a devretmiştir. Emir Durmaz’dan sonra Kadir Çalışıcı ve Hüseyin Avni Coş Vali olarak görev yapmışlardır. 18 Ocak 2006 tarihinde göreve gelen Sebati BUYURAN halen Aksaray Valiliği görevini yürütmektedir.